पृथ्वीवर मिळणा-या चौ-याऐंशी रत्नांची थोडक्यात माहिती
**************************************************
१. हिरा – अतिशय मौल्यवान रत्न, पांढ-या रंगाचे असते. तसेच पिवळ्या, काळ्या लाल, गुलाबी रंगामध्येही सापडते.
२. मोती – मोती हे 'जलजन्य रत्न' आहे. पाण्यातील प्राण्यापासून तयार होते. म्हणून प्राणीजन्य पांढरे पिवळे, लाल, काळ्या रंगाचे मोती सापडतात.
३. प्रवाळ – याला 'पोवळे' असेही म्हणतात. हेही जलजन्य रत्न आहे. प्रवाळ लाल, शेंदरी सफेद इत्यादी रंगात सापडतो.
४. पाचू – पाचू या रत्नांचा रंग हिरवा असतो. हे खनिजजन्य आहे. इतर रत्नांपेक्षा हे ठिसूळ आहे.
५. पुष्कराज – अतिशय लोकप्रिय खनिजरत्न आङे. याला पुष्कराज असेही म्हणतात.
६. माणिक – या रत्नास 'माणिक्य' असेही म्हंटले जाते. काही माणिक हे लाल रंगाचे तर काही माणिक गुलाबी रंगाचे, आकाशी, शामल रंगाचे असतात.
७. नीलम – याला 'नीलमणी' असही म्हणतात. निळ्या रंगाचे किंवा मोराच्या मानेच्या निळ्या रंगासारखे दिसते.
८. गोमेद – या रत्नाला गोमेदक असेही म्हणतात. याचा रंग गायीच्या गोमुत्रासारखा किंवा मधासारखा असतो.
९. वैडूर्य – याला 'सुत्रमणी' , 'लसण्या' असे म्हणतात. मांजरीच्या डोळ्यासारखे हे रत्न दिसते. त्याच्या पृष्टभागावर १ ते ३ सफेद रेषा असतात. त्यांना तेजाचे पट्टे असे म्हणतात.
१०. लालडी – हे माणिक परीवारातील रत्न असून याचा रंग गुलाबाच्या रंगासारखा असतो. हे माणिकाचे उपरत्न होय. याला' स्पायनल' असे म्हणतात.
११. फिरोजा – हे रत्न आकाशी रंगाचे असून अपारदर्शक असते. हे अल्पमोली रत्न आहे.
१२. तुरमली – हे रत्न सर्व रंगामध्ये सापडते. याचा स्पर्श मुलायम असून हे ठिसूळ रत्न आहे.
१३. ओपल – याला 'उपल' असेही म्हणतात. सर्वात सुंदर व देखणे असे हे रत्न आहे. या रत्नावर इंद्रधनुष्याचे रंग बघावयास मिळतात. मराठी सागरराज
१४. पेरीडॉट – भारतीय लोक जबरजद्द, घृतमणी या नावाने ओळखतात. स्फटिकाप्रमाणे हे रत्न पारदर्शक असून अल्पमोली रत्न आहे.
१५. गौंदता – हे रत्न गाईच्या दातासारखे असून सफेद रंगात पिवळसर झाक असते. या रत्नावर उभ्या आडव्या रेषाही असतात.
१६. सितारा – हे रत्न भगव्या रंगाचे असून त्यावर सोनेरी रंगांचे ठिपके असतात.
१७. रौमनी – हे गडद लाल रंगाचे रत्न असून थोडा काळसर रंग दृष्यमान होत असतो.
१८. नरम – रौमनीप्रमाणेच लाल रंगाचे असून काळ्या रंगाची झाक दिसून येते. रोमनी हे रत्न जड असून नरम हे रत्न वजनाला हलके असते. परंतु रौमनीपेक्षा चांगले दिसते
१९. सुलेमानी – शामल रंगाचे, काही रत्ने काळ्या रंगाची असून त्यांच्यावर उभ्या पांढ-या रेषा दिसतात.
२०. जजेमानी – हे सुलेमानी रत्नांच्या जातीतले असून याचा रंग धुसर पांढरा असतो. यावर गडद सफेद रंगाच्या रेषा असतात.
२१. आबरी – हे काळ्या रंगाचे खनिज असून अल्पपारदर्शक आहे.
२२. हजरते उद – हे काळ्या रंगाचे रत्न असून यापासून नेत्रविकारावर औषध तयार करतात.
२३. पनधन – हे काळ्या रंगाचे रत्न असून यात किंचित हिरवा रंग असतो.
२४. डूर/कूर – हे कथिलाच्या रंगाचे रत्न असून यापासून वनऔषधी व भस्म कुटण्याकरीता लागणारा खलबत्ता तयार करतात.
२५. पाराजहर – हे पांढ-या रंगाचे रत्न असून हे रत्न जखमेवर लावल्यास जखम लवकर बरी होते.
२६. चित्ती / चित्रि – हे रत्न काळ्या रंगाचे असते व त्यावर सोनेरी रंगांची रेषा असते.
२७. हालन/हालत – हे गुलाबी रंगाचे रत्न आहे. हे रत्न हालविल्यात त्यातील रंग हालताना दिसतो.
२८. खात – या रत्नातील काही प्रकार लाल तर काही प्रकार निळया रंगाचे असतात. उष्णतेच्या विकारावर औषधी म्हणून उपोयोगी आहे.
२९. सोहन मक्खी/मकवी – याचा रंग पाढं-या रेतीसारखा असून हे रत्न अपारदर्शक आहे याचा उपयोग मुत्रविकारावर औषधी म्हणून केला जातो.
३०. पारसमणी – लोखंड्याचे सोन्यात रुपांतर करणारे हे रत्न. अतिदुर्लभ याला परीस असेही म्हटले जाते.
३१. जहरमोहरा – पांढ-या रंगात हिरवी किंवा हिरव्या रंगात पांढरी झाक या रत्नात असते. या रत्नांच्या पेल्यात विष जरी टाकले तरी विषारीपणा नाहीसा होतो.
३२. मकनातीस – सफेद किंवा किंचित काळ्या रंगाचे हे रत्न असून गारगोटीसारखे दिसते. अग्नी प्रदीप्त करण्यास उपयुक्त.
३३. मरगज – हे रत्न हिरव्या रंगांचे असते. परंतु चमक दिसत नाही.
३४. दर्वेनज्फ/दुवैनजफ – हे रत्न तांदळाच्या रंगाचे असून पोटविकारावर उपयुक्त आहे.
३५. तुरसावा – हे रत्न गुलाबी हिरव्या रंगाचे असून नाजुक व ठिसूळ असते.
३६. सुरमा – हे काळ्या रंगाचे खनिजरत्न आहे. यापासून डोळ्यात घालण्यासाठी सुरमा बनवितात.
३७. लिलियर – हा काळ्या रंगाचा रत्न दगड असून यापासून शोभेच्या वस्तू बनवितात.
३८. खारा – या रत्नाच्या काळ्या रंगात हिरवी झाक दिसून येते. हे रत्न पिण्याच्या पाण्यात टाकल्यास अपचनाचे विकार दर होतात.
३९. हकिक-कल-बहार – केशरी, पांढरा, हिरवा लाल. पारदर्शी पांढरा, पिवळा, काळसर, इ. रंगात हकिक सापडतात. हे दगडरत्न नदीकाठी सापडतात. मुसलमान फकिर या रत्नाच्या माळा वापरतात.
४०. मुबेनज्फ – पांढ-या रंगाचे हे रत्न असून यात केसासारख्या बारीक रेषा आढळतात.
४१. कहरूवा – हे लाल रंगाचे रत्न असून मुलसमान व फकिर हे रत्न फक्त जपमाळेसाठी वापरतात.
४२. संगबसरी/संगबदरी – हे काळ्या रंगाचे असून यापासून सुरमा तयार केला जातो.
४३. गौरी – हे रत्न सर्व संगामध्ये आढळत असून यात पांढ-या रंगाच्या रेषा दिसतात. यापासून खेळणी तयार करतात.
४४. सीमाक – हे रत्न लाल पिवळ्या रंगाचे असून त्यावर गुलाबी रंगाचे ठिपके असतात. यापासून वनौषधी व रत्नभस्म कुटण्यकरीता लागणारा खलबत्ता बनवितात.
४५. सीरखडी – हे रत्न काळ्या रंगाचे असून यापासून खेळणी बनवितात.
४६. अमलिया/अमोलिया – काळ्या रंगाचे हे रत्न असून हे मुर्ती बनविण्यसाठी वापरतात.
४७. मूसा – काळ्या रंगाचे असून खेळणी, खलबत्ता प्याले तयार करण्यासाठी वापरतात. हे गंगा नदीच्या उपनद्याच्या पात्रात सापडते.
४८. कुदरत – काळ्या रंगाचे असून पांढ-या रंगाचे डाग असतात. हे रत्न वापरल्यास भाग्योदय लवकर होतो.
४९. संगसन – याचा आकार ल रंग द्राक्षासारखा असतो. काही रत्ने पांढ-या रंगाची असतात. औषधी म्हणून याचा वापर होतो.
५०. दाना फिरंग – या रत्नाचा आकार व रंग पिस्त्याप्रमाणे असतो.
५१. कसोटी – हे रत्न काळ्या रंगाचे असून याचा उपयोग सोन्याची परीक्षा करण्याकरीता होतो.
५२. सिजरी – हे पांढ-या रंगाचे रत्न असून यात काळसर रंगाची झाडाची प्रतिमा दिसते.
५३. मकडा – या रत्नात कोळ्याच्या जाळ्याप्रमाणे चित्र दिसते. याचा रंग काळा असतो.
५४. हरीद – काळ्या रंगाचे हे आकारमानापेक्षा जड असते. याची जपमाळ बनवितात.
५५. हवास / हास – हे रत्न सोनेरी किंवा हिरव्या रंगाचे असून औषधात याचा उपयोग करतात.
५६. माखर – लाल किंवा पांढ-या रंगाचे गंडमाळेच्या विकारावर औषध म्हणून याचा उपयोग करतात.
५७. सुनेहल्ला – पिवळसर सोनेरी रंगाचे हे रत्न त्याच्या आकारमानापेक्षा बरेच हलके असते.
५८. निलि – हे रत्न निलमच्या जातीतील असून निळ्या रंगाचे पण ठिसूळ असते.
५९. बेरूंज – पाचूच्या जातीतील हे रत्न असून हिरवा रंग फिकट असतो.
६०. आलेमानी – सुलेमानी रत्नाचाच हे एक रत्न मानले जातात. भुरकट रंगाचे असून त्यावर सफेद रेषा असतात.
६१. सावोर – फिकट हिरव्या रंगाचे असून त्यावर भुरकट रंगाच्या रेषा दिसतात.
६२. अहवा – गुलाबी रंगाचे रत्न असून पांढ-या रंगाचे रत्न ठिपके असतात.
६३. लारू / लाख – माखर जातीतील रत्न
६४. सिंया – सर्व रंगात सापडत असून यापासून मुर्ती बनवितात.
६५. सिंगली – हे रत्न माणिकाच्या जातीतील अशून याचा रंग लालसर काळा असतो.
६६. ढेडी – हे रत्न काळ्या रंगाचे असून यापासून शोभेच्या वस्तू, खेळणी प्याले, खलबत्ते तयार करतात. लहान मुलांना दृष्ट लागू नये म्हणून याचा उपयोग ताईतात करतात.
६७. सिफरी – आकाशी रंगाचे रत्न असून याचा उपयोग औषधासाठी केला जातो.
६८. संगिया – हे रत्न शंखाच्या रंगाचे असून शोभेच्या वस्तू व लॉकेटसाठी याचा वापर करतात.
६९. गुदडी – हे रत्न सर्व रंगात सापडते. याचा उपयोग मुसलमान लोक जपमाळेसाठी करतात.
७०. कामला – हे हिरव्या रंगाचे असून मुसलमान लोक वापरतात.
७१. दातला – हे रत्न हस्तीदंतासारखे असते.
७२. बसरी – हे रत्न काळसर रंगाचे असून यापासून सुरमा तयार करतात.
७३. झना – हे मंळकट रंगाचे असून यावर पाण्याचा थेंब टाकला तर तो स्थिर रहात नाही.
७४. दारचना – हे पिवळ्या रंगाचे असून याचा आकार हरभरा डाळीसारखा असून याचा उपयोग औषधात केला जातो.
७५. लाजवर्त – हे निलमचे एक प्राचीन उपरत्न आहे. निळ्या रंगाचे ठिसूळ रत्न आहे. याला सफायर असेही म्हणतात.
७६. वासी – फिकट हिरव्या रंगाचे रत्न.
७७. पित्तोनिया – याचा मुळ रंग हिरवा असून त्यात लाल रंगाच्या छटा दिसतात. याला ब्लड स्टोन असे म्हणतात.
७८. धुनेला – भुरकट रंगाचे असून त्यावर सोनेरी ठिपके असतात.
७९. सिंदुरिया – भुरकट गुलाबी रंगाचे रत्न असून औषधी म्हणून उपयोग केला जातो.
८०. लुधया – लाल रंगाचे अल्पमोली रत्न.
८१. कटेला – याचा रंग आकाशी किंवा निळसर असून उपरत्नांमध्ये सर्वात सुंदर रत्न.
८२. तामडा – मुळ काळ्या रंगात लालसर रंगाची झाक असते. याला गार्नेट असेही म्हणतात.
८३. मरियम – पांढ-या रंगाचे रत्न असून पैलू पाडल्यावर सुंदर दिसते.
८४. फिकट – बिल्लोरी रत्नातील एक जात पांढ-या व पिवळ्या रंगाचे हे अपारदर्शक व अल्पमोली असते.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा